Η δημιουργία του θεσμού
Το «αθηνόραμα» υπήρξε το πρώτο μέσο ενημέρωσης που καθιέρωσε στήλη κριτικής εστιατορίων από τα πρώτα του τεύχη το 1976. Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η γαστρονομία έχει σημαδέψει καθοριστικά το DNA του. Ήδη από τη δεκαετία του ’80, οι αναγνώστες ζητούσαν να δώσουμε «αστέρια» στα ρεστοράν της Αθήνας, κάτι που ήταν ανέφικτο την εποχή εκείνη, αφού τα καλά εστιατόρια ήταν ελάχιστα και οι γευστικές απαιτήσεις των Αθηναίων απλούστερες. Και ο καιρός πέρασε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80.
Η συνεχής ενασχόλησή μας με τις γευσιγνωσίες και τις κριτικές των εστιατορίων της Αθήνας και παράλληλα οι εμπειρίες από τις επισκέψεις μας σε πολλά από τα πιο δημοφιλή εστιατόρια των ευρωπαϊκών μητροπόλεων, μας έκαναν να διαπιστώσουμε, στο τέλος της δεκαετίας του ‘80, το τεράστιο ποιοτικό χάσμα που υπήρχε μεταξύ ελληνικής και ευρωπαϊκής εστιατορικής σκηνής.
Τότε ήταν που άρχισε να μας απασχολεί το πώς, με τι είδους παρέμβαση, το «αθηνόραμα» θα μπορούσε να παίξει ρόλο σε μια προσπάθεια αναβάθμισης της ποιότητας της ελληνικής γαστρονομίας και των εστιατορίων στη χώρα μας. Κι έτσι μια μέρα, σε μια δημοσιογραφική σύσκεψη την άνοιξη του 1993, το θέμα που εξετάστηκε ήταν εάν μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα θεσμό ο οποίος να βραβεύει κάθε χρόνο τα καλύτερα εστιατόρια της Αθήνας. Μετά από λίγο η απόφαση είχε παρθεί. Από την επόμενη κιόλας ημέρα, οι κριτικοί-γευσιγνώστες του «αθηνοράματος», Διονύσης Κούκης, Άννη Ηλιοπούλου, Δημήτρης Αντωνόπουλος και Κρίτων Παπαδόπουλος, μπήκαν με ενθουσιασμό στο νέο project ξεκινώντας αυτό το συναρπαστικό και ενδιαφέρον ταξίδι που συνεχίζεται εδώ και 30 χρόνια στον κόσμο της γεύσης.
Η εκδότρια του «Αθηνοράματος» Άννη Ηλιοπούλου με τον Κλάους Φόγιερμπαχ καλύτερο σεφ της Ελλάδας το 1994 Το 1994 βραβεύτηκαν για πρώτη φορά τα 10 καλύτερα εστιατόρια της Αθήνας ενώ το 1996 ο θεσμός απέκτησε τον οριστικό του τίτλο Χρυσοί Σκούφοι. Ο θεσμός αγκαλιάστηκε αμέσως τόσο από το κοινό όσο και από τους δημιουργούς και τους επιχειρηματίες της εστίασης και πολύ γρήγορα οι Χρυσοί Σκούφοι έγιναν σημείο αναφοράς της υψηλής γαστρονομίας στην Ελλάδα, ως μια γαλανόλευκη εκδοχή των αστεριών Michelin.
Το 1995 ο θεσμός τέθηκε υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων, όπως δήλωσε στην τελετή απονομής ο τότε δήμαρχος Δημήτρης Αβραμόπουλος. Οι αιγίδες μέσα στα χρόνια πλήθυναν, με το Υπουργείο Τουρισμού και το Υπουργείο Ανάπτυξης να εκφράζουν την υποστήριξή τους και την εμπιστοσύνη τους στο θεσμό.
Τα εστιατόρια στην κορυφή της βαθμολογίας
-
Bajazzo: Καλύτερο εστιατόριο της Ελλάδας από το 1994 έως το 1997
-
Vardis: Καλύτερο εστιατόριο της Ελλάδας από το 1998 έως το 2000
-
Σπονδή: Καλύτερο εστιατόριο της Ελλάδας από το 2001 έως το 2012
-
Etrusco: Καλύτερο εστιατόριο της Ελλάδας από το 2013 έως το 2023
-
Funky Gourmet: Καλύτερο εστιατόριο της Ελλάδας σε ισοβαθμία με το Etrusco για το 2015
Βαθμολογία με διεθνή πρότυπα
Τα δύο πρώτα χρόνια η βαθμολογία των Χρυσών Σκούφων ήταν ελληνοκεντρική και λιγότερη αυστηρή απ’ ό,τι τα πρότυπα βαθμολόγησης οδηγών όπως ο Guide Michelin, ο Gault et Millau και άλλοι.
Επειδή το διεθνές τοπίο κινούνταν σαφώς προς τη λογική της παγκοσμιοποίησης, η γευσιγνωστική επιτροπή του «αθηνοράματος» αποφάσισε να προχωρήσει στην εφαρμογή των αυστηρών διεθνών κριτηρίων αξιολόγησης, βάσει των οποίων βαθμολογούσαν οι γνωστότεροι ευρωπαϊκοί resto-guides.
Γι’ αυτό το λόγο, οι γευσιγνώστες του «α» άρχισαν από το 1995 –και μέχρι και σήμερα– να επιδίδονται σε συστηματικές επισκέψεις στα καλύτερα εστιατόρια της Ευρώπης, αξιολογώντας την κουζίνα τους και συγκρίνοντάς τη με τα επίπεδα της Αθήνας. Από Joel Robuchon και Alain Ducasse στη Γαλλία μέχρι Pierre Koffmann («La Tante Claire») και Nico Ladenis στην Αγγλία και από τα φημισμένα «Tantris» και «Heinz Winkler» της Βαυαρίας σε ιταλικά αστέρια όπως τα «Gualtiero Marchesi», «Enoteca Pinchiorri», «Antica Osteria del Ponte» και μοναδικά γαστρονομικά ρεστοράν του Σαν Σεμπαστιάν σαν το «Arzak» και το «Akelarre».
Μέσα από αυτές τις συνεχείς γευσιγνωσίες επιβεβαιώθηκε ότι, παρά την απόσταση που μας χώριζε από τη γαστρονομική κορυφή της Ευρώπης, το επίπεδο της αθηναϊκής γαστρονομίας επέτρεπε την εφαρμογή των αυστηρών διεθνών κριτηρίων αξιολόγησης. Τα κριτήρια αυτά άρχισαν να ισχύουν στους Χρυσούς Σκούφους το 1996 και εφαρμόζονται συστηματικά μέχρι σήμερα.
Η ελληνική κουζίνα στο θεσμό των Χρυσών Σκούφων
Η προσπάθεια επιβράβευσης της ελληνικής κουζίνας ξεκίνησε από τον πρώτο χρόνο του θεσμού, το 1994. Δυστυχώς όμως η ελληνική κουζίνα δεν ήταν ακόμη σε επίπεδο βράβευσης. Παρά τις προσπάθειές μας, τα δύο πρώτα χρόνια κάτι τέτοιο δεν έγινε εφικτό. Η πρώτη Χρυσή Τριπλέτα της ελληνικής κουζίνας εμφανίζεται το 1996 και δεν είναι άλλη από την Βιτρίνα, το Βαρούλκο και τη Ρένα της Φτελιάς. Για πρώτη φορά ευφάνταστα μαγειρικά μυαλά παίρνουν το ελληνικό γευστικό απόσταγμα, το φιλτράρουν και το σερβίρουν με νεωτεριστικό και δημιουργικό τρόπο. Ο επόμενος μεγάλος σταθμός στη βράβευση της ελληνικής κουζίνας είναι η επέκταση της αξιολόγησης και των διακρίσεων σε πανελλήνιο επίπεδο το 2003 και η καθιέρωση των ξεχωριστών βραβείων ελληνικής κουζίνας δίπλα στα βραβεία των Χρυσών Σκούφων το 2009.
Οι τελετές απονομής του θεσμού
Από την αρχή της δημιουργίας τους, οι Χρυσοί Σκούφοι δεν αντιμετώπισαν τη βράβευση των καλύτερων εστιατορίων σαν ένα απλό καθημερινό γεγονός, αλλά σαν την κορύφωση μιας απολαυστικής και επίπονης διαδικασίας που καταλήγει σε μια γιορτή της γαστρονομίας, ένα μεγάλο πολιτισμικό event που έχουν τιμήσει με την παρουσία τους και την ενεργό συμμετοχή τους μεγάλοι καταξιωμένοι σεφ, δημιουργώντας και μαγειρεύοντας οι ίδιοι το ειδικό γαστρονομικό μενού της τελετής απονομής.
O 3άστερος Βάσκος σεφ Martin Berasategui δημιούργησε το μενού της απονομής των Χρυσών Σκούφων το 2011Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται ο Βάσκος κορυφαίος technomotional Andoni Luis Aduriz (2 αστέρια Michelin και πάντοτε στην πρώτη δεκάδα των «50 Καλύτερων Εστιατορίων του Κόσμου») ο φευγάτος σούπερ σταρ των Άλπεων Marc Veyrat (3 αστέρια Michelin και 20/20 από το Gault et Millau) ο υπέρκομψος Βάσκος Martin Berasategui (3 αστέρια Michelin και πολλές φορές μέσα στα «50 Καλύτερα Εστιατόρια του Κόσμου») ο κορυφαίος σεφ του Μιλάνο Carlo Cracco (2 αστέρια Michelin και μέσα στα «50 Καλύτερα Εστιατόρια του Κόσμου») ο 3άστερος θρύλος της παγκόσμιας γαστρονομίας Albert Roux, η σιδηρά κυρία της γαλλικής κουζίνας Ghislaine Arabian (2 αστέρια Michelin), ο είκοσι φορές 3άστερος σταρ σεφ της Βαυαρίας Heinz Winkler, ο hot σεφ της μόδας από το Μιλάνο Elio Sironi (εστιατόριο Bvlgari και τώρα executive chef στο εστιατόριο των Dsquared, Ceresio 7), ο Björn Frantzén σταρ της nouvelle vague της σύγχρονης Nordic Cuisine, με 2 αστέρια Michelin, το τρομερό παιδί της νέας Βρετανικής σκηνής Isaac McHale, που εστιατόριό του το «The Clove Club» στο Shoreditch του Λονδίνου, βραβευμένο ήδη με αστέρι Michelin σκαρφάλωσε αλματωδώς στην 26η θέση των 50 Καλύτερων Εστιατορίων στον Κόσμο το 2016. Φυσικά τα επίσημα δείπνα της απονομής το μενού έχουν επίσης δημιουργήσει όλοι οι κορυφαίοι Έλληνες σεφ, ενώ το 2017 στην επέτειο των 25 τους χρόνων, οι Χρυσοί Σκούφοι αποφάσισαν να τιμήσουν πέντε νέους Έλληνες σεφ που έχουν κερδίσει με το σπαθί τους διεθνή αναγνώριση δουλεύοντας σε τριάστερα εστιατόρια της Ευρώπης: Θάνος Φέσκος, Γιώργος Κατάρας («Geranium», Κοπεγχάγη), Γιώργος Παπαζαχαρίας («Maaemo», Όσλο), Μιχάλης Παπαφίλης («Epicure», Παρίσι), Φίλιππος Χρονόπουλος («Restaurant du Palais Royal», Παρίσι).
H υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη καλωσορίζει τους ευρωπαίους ομολόγους της στους Χρυσούς Σκούφους 2014Το 2014, μάλιστα, το diner de gala των Χρυσών Σκούφων ήταν το επίσημο δείπνο των Υπουργών Τουρισμού της Ευρώπης στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Είναι μια αλήθεια που αναγνωρίζεται ευρέως στην Ελλάδα από γαστρονομικούς και μη κύκλους το ότι οι Χρυσοί Σκούφοι πυροδότησαν τη ραγδαία άνοδο της γαστρονομίας στη χώρα και ότι το επίπεδο εστίασης οφείλει πολλά στην ύπαρξη των βραβείων και στον ευγενή ανταγωνισμό που αυτά προκαλούν ανάμεσα στα εστιατόρια.
Τους προβολείς στραμμένους στην αιχμή της διεθνούς γαστρονομικής κοινότητας κράτησαν επίσης οι τελετές που ακολούθησαν. Το 2019 οι συνδαιτημόνες του diner de gala είχαν την ευκαιρία να γευματίσουν με τον signature «Up & Down» τρόπο του βραβευμένου με αστέρι Michelin Ιταλού σεφ Davide Scabin, που θέλει τα κυρίως πιάτα να σερβίρονται πρώτα και τα ορεκτικά στο τέλος, σε ένα από τα πλέον ιδιαίτερα και ανατρεπτικά δείπνα στην ιστορία του θεσμού. Ακριβώς έναν χρόνο μετά, τη σκυτάλη παρέλαβε ο κορυφαίος σεφ του κόσμου Mauro Colagreco, με φρέσκια ακόμα την βράβευση για το εστιατόριο «Mirazur» στην Κυανή Ακτή ως το καλύτερο του κόσμου για το 2019 από τον διεθνώς καταξιωμένο θεσμό «World’s 50 Best Restaurants». Τα πανδημικά χρόνια ο κορυφαίος γαστρονομικός θεσμός της χώρας στάθηκε αντάξιος της φήμης και του κύρους του, συνεχίζοντας μέσα σε ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες τόσο το σαφάρι του σε ολόκληρη την Ελλάδα όσο και την απονομή της αριστείας στους καλύτερους. Έτσι η απονομή των ΧρυσώνΣκούφων 2021 ήταν μια λαμπερή τελετή με έντονο «επαναστατικό» χρώμα, καθώς η βραδιά ήταν εμπνευσμένη από την επέτειο των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση και αφιερωμένη στις μεγαλύτερες επαναστάσεις στην ιστορία της γαστρονομίας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ιδανικός εκφραστής για το μενού της βραδιάς ήταν ο κορυφαίος σεφ Έκτορα Μποτρίνι ο οποίος παρουσίασε μια σειρά από απολύτως ρηξικέλευθες προτάσεις, προκαλώντας μιαν άλλη επανάσταση, την Επανάσταση των Υλικών στην Νέα Ελληνική Κουζίνα.
Στην τελετή απονομής των Χρυσών Σκούφων 2022 ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης τίμησε τον κορυφαίο σεφ της χρονιάς και guest chef του dîner de gala Mauro Colagreco με το Μετάλλιο της Πόλεως των Αθηνών.
Η τελετή του 2022 συνδύασε την λάμψη με την ενσυναίσθηση αλλά και την αυτογνωσία, καθώς ήταν αφιερωμένη στο παγκόσμιο γαστρονομικό κίνημα Zero Food Waste. Έχοντας διαρκώς τις κεραίες τους στραμμένες προς το τώρα αλλά και το μέλλον της γαστρονομίας, οι Χρυσοί Σκούφοι συντονίστηκαν με την σημαντική αυτή διεθνή τάση που έχει ως στόχο την αλλαγή της νοοτροπίας μας για το πώς χρησιμοποιούμε την τροφή, και ανέθεσαν στους βραβευμένους σεφ Τάσο Μαντή και Αστέριος Κουστούδη να δημιουργήσουν ένα ανατρεπτικό γαστρονομικό μενού από «σκουπίδια» που εντυπωσίασε όσους το απόλαυσαν.
Το 2023 ήταν μια κομβική χρονιά στη μακρά πορεία του θεσμού, καθώς συμπληρώθηκαν τα πρώτα 30 χρόνια των Χρυσών Σκούφων σε κλίμα πανηγυρικό και άκρως εορταστικό. Η επετειακή τελετή απονομής ξεδιπλώθηκε σε έντονα φορτισμένο κλίμα, όπου η συγκίνηση συναντούσε την ικανοποίηση και μοναδικά ενσταντανέ «φώτιζαν» σε όλη τη διάρκεια της βραδιάς χαρακτηριστικές στιγμές αλλά και πρόσωπα που έχουν αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στον κορυφαίο γαστρονομικό θεσμό της χώρας. Το ειδικό μενού της βραδιάς δημιούργησαν αυτοπροσώπως οι πλέον επιδραστικοί σεφ της ελληνικής γαστρονομικής σκηνής, όπως προέκυψαν από τη μεγάλη ψηφοφορία που διοργάνωσε το αθηνόραμα ανάμεσα σε πάνω από 200 σεφ, βραβευμένους ή υποψήφιους για Χρυσό Σκούφο αυτά τα 30 χρόνια του θεσμού, που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.
Την πρώτη σελίδα ενός νέου κεφαλαίου στη μακρά ιστορία τους έγραψαν οι Χρυσοί Σκούφοι το 2024. Το πέρασμά τους στην τέταρτη δεκαετία ζωής έλαβε χώρα στο πολυτελές ξενοδοχείο «Athenaeum InterContinental», με μια απονομή που θα μείνει αξέχαστη καθώς ξεκίνησε με ένα ανατρεπτικό θεατρο-γαστρονομικό κουίζ, στο οποίο συμμετείχαν σημαντικές προσωπικότητες τόσο του θεάτρου όσο και της γαστρονομίας, και ολοκληρώθηκε με ένα συναρπαστικό 4 hands dîner de gala πολλών αστέρων.